Neden Erteleriz?

Erteleme Nedir?

Erteleme davranışı, kişinin ulaşması gereken bir hedefe giderken üstlendiği bir göreve/sorumluluğa, geçerli bir sebep olmaksızın başlamaması ya da bitirmeme kararı alması ve bunun yerine sonrasında olumsuz sonuçlar doğuracak olmasına rağmen, daha az öncelikli/önemli başka şeylerle ilgilenmesi olarak tanımlanabilir.

Erteleme davranışı;

• Akademik ve sosyal hayat,
• İş hayatı,
• Finansal durumlar,
• Sağlık ve kişisel gelişim gibi birçok alanda kişinin gerçek potansiyelini ortaya çıkarmasına engel olan bir durumdur.

İşin akademik boyutuna baktığımızda, ortaokul ve lise seviyesindeki çocukların birçoğunun erteleme davranışı gösterdiğini görüyoruz.

Tembel olarak nitelenen çocuk ve ergenlerin davranışları incelendiğinde, çoğunda altta yatan temel sorunun motivasyon eksikliğine bağlı erteleme davranışı olduğunu söyleyebiliriz.

İnsanların geneline baktığımızda da en az beş kişiden birinin erteleme ile ilgili sorun yaşadığını görürüz. Bu sorunların iş hayatında da, yapılan işin niteliği, kazanılan maaş ve kişinin psikolojik durumu gibi birçok faktörü olumsuz etkilediğini söyleyebiliriz.

Neden Erteleriz?

Erteleme davranışı, başta özdenetim becerisi olmak üzere, kişilik özelikleri, kontrolü ele alma ihtiyacı, keyif alma isteği, başarısızlık ya da onaylanmama korkusu, belirsizlik, düşük özgüven ve tükenmiş enerji gibi birçok etmenle ilişkilidir.

Erteleme Davranışı İncelenirken Ele Alınması Gereken Dört Temel Alan

1- Beklenti

Bireylerin bir işi yapabileceklerine dair kendilerinden beklenti düzeyleri, o işe başlama kararı vermelerinde çoğu zaman belirleyici olur. Kişi, görevi için çalışsa da başarılı olamayacağını düşünüyorsa işe başlama motivasyonu da düşük olacaktır, dolayısıyla erteleme davranışına yönelme olasılığı artacaktır.

Beklenti, insanların kendileri, çevreleri ve etrafındaki olayları yorumlama şekli ve atıflarıyla da ilişkilidir. Bilişsel çarpıtmalar olarak adlandırılan gerçek kanıtları olmayan varsayımlar, genellikle insanların olumsuz duygu ve düşüncelere kapılmalarına sebep olur.  Beklenti alanındaki zorluklara müdahale etmeden önce, bu başarısızlık korkusunun gerçekçi bir korku olup olmadığı, bireyin kişilik yapısı, yaşanan olaylarla ilgili yaptığı atıflar ve öz yeterlilik hissi değerlendirilmelidir.

2- Değer

Tamamlayacağımız görevin kişisel değerlerimiz ve ulaşmak istediğimiz daha büyük hedeflerimizle bağlantısı da o işe ertelemeden başlamamızla yakından ilişkilidir. Alınacak fayda kişi için ne kadar değerliyse o görevi yapma motivasyonu da aynı oranda yükselecektir.

Her bireyin bir durumdan beklediği fayda kişilik özellikleri ve yaşam koşullarına göre değişim göstermektedir.

Bunlara ek olarak kazanç ve kayıp durumlarını da farklı değerlendiririz. İnsanlar kaybetmeye karşı genellikle daha duyarlıdır. Dolayısıyla bir işi yapmadığımız zamanki kaybımız düşükse o işi yapmamayı tercih edebiliriz. Bir işi yapmamanın maliyetinin çok yüksek olduğu durumlardaysa insanlar daha kolay motive olur.

3- Sıkıntıya Tahammül

İnsanların beklemeye, sıkıntıya ve gecikmeye tahammülleri kişisel özelliklerine göre farklılık gösterir. Sıkıntıya tahammülü düşük insanlar, büyük bir ödül için uzun süre beklemek yerine kısa vadedeki küçük ödülü almayı tercih eder.

4- Zaman

Bir işi tamamladığımızda kazanacağımız fayda/ödülün değeri, ödüle ulaşma zamanına ters orantılıdır. Yani beklediğimiz ödül eğer çok uzaktaysa ona ulaşma motivasyonumuz da düşük olacaktır.

Erteleme Nasıl Değerlendirilir ve Erteleme Sorununa Nasıl Müdahele Edilir?

Kişinin bir işi ertelemeden yerine getirebilmesi için;

• O işi yapabilecek beceride olduğuna dair beklentisinin,
• O işin kendi hedefleri ve bireysel değerleri ile uyumunun ve
• Bireyin sıkıntıya tahammülünün yüksek olması gerekmektedir.

Erteleme Sorununa Müdahale Adımları

• O işi gerçekleştirebilmek adına gerçekçi bir plan yapması ve alacağı ödülün çok uzakta olmaması gerekmektedir.
• Bu noktada işin niteliğinin kişinin işi başarıyla uygulayabilmesi için yeniden düzenlenmesi ve kişinin az önce bahsettiğimiz alanlarda (beklenti, değer, sıkıntıya tahammül, zaman) yaşadığı zorluklara müdahale edilmesi gerekmektedir.
• Uygun müdahale için ayrıntılı bir değerlendirme gereklidir. Bu bize kişinin hangi noktada müdahaleye ihtiyaç duyduğunu, ne tip müdahalelerin bireyin özel ihtiyacını karşılayabileceğine dair bir müdahale planı çıkarmamızı sağlar.