Pandemiyi Neden Olumsuz Bir Süreç Olarak Algılıyoruz?

İnsan beyni, içinde yaşadığı dünyayı modeller üzerinden algılar yani beynimiz bize dünyanın öngörülebilir bir modelini verir. Dışarıdan duyularımız vasıtasıyla aldığımız bilgiler, beynimizin daha gelişmiş bölgeleri tarafından modellere dönüştürülür ve “Dünya böyle bir yerdir, bu olaylarla karşılaşma ihtimalin çoktur, bu olaylarla karşılaşma ihtimalin ise azdır.” şeklinde öngörülerin oluşmasını sağlar.

Bir örnek üzerinden gidersek; bir markete girdiğimizde, beynimizin daha önce oluşturduğu model bizi orada raflara dizilmiş ürünler, alışveriş yapan müşteriler ve kasada görevli çalışanlar görmeye hazırlar. Ancak “marketin içinde bir aslanla karşılaşabilirsin” gibi gerçekleşme ihtimali çok düşük olan bir modele hazırlamaz ya da daha pozitif ve yüksek ihtimalli bir model olsa bile, hayranı olduğumuz bir ünlüyü süt reyonunda göreceğimizi düşünmeyiz. Dolayısıyla bu gibi olaylar olduğunda bir anda heyecan, stres ya da sevinç gibi yoğun duygular hissederiz. Çünkü beynimizdeki modelin bize verdiği öngörüden çok daha farklı bir durumla karşılaşmış oluruz.

Tıpkı market örneğinde olduğu gibi günlük hayatla ilgili de pek çok öngörümüz bulunuyor. Ancak bu öngörüler, pandeminin getirdiği koşullarla birlikte yıkılıyor ya da değişikliğe uğruyor.

Yaşamda bugüne kadar edindiğimiz öngörülerimiz, bize dışarı çıkarken maske takmamız, bir dükkana girerken içeride kaç kişi olduğunu kontrol etmemiz ya da belirli bir saatte sokağa çıkma yasağı nedeniyle eve dönmemiz gerektiğini söylemiyor. Modellerde yaşanan bu değişiklik de dünyayı bizim için belirsiz hale getirirken, kendimizi yetersiz hissetmemize, dolayısıyla da kaygının öne çıkmasına neden oluyor.

Konuyu ergen psikolojisi perspektifinden ele aldığımızda ise, bu öngörülerin yıkılmasının onlar için çok daha kritik olduğunu görüyoruz. Çünkü biliyoruz ki ergenlik bir bireyin kimlik geliştirdiği dönemdir ve bu süreçte onların diğer insanlarla olan iletişimleri, arkadaş gruplarıyla sosyal paylaşımlarda bulunmaları ve bir grup içerisinde var olmaları kimlik gelişimlerinde büyük rol oynar.

Arkadaşlarıyla vakit geçiremeyen, eğlenemeyen, ufak tartışmalar yaşayarak bunların sosyal sonuçlarını deneyimleyemeyen, aynı sınıfta ders görerek diğer öğrencilerin performansını gözlemleyemeyen çocuklar ve ergenler, normal gelişimlerini sürdüremedikleri için kendilerini baskı altında hissetmeye başlayabilir.

Pandeminin Çocuklar ve Ergenler Üzerindeki Olumsuz Etkilerini Nasıl Azaltabiliriz?

Ebeveynler olarak pandemi sürecinin çocuklar ve ergenler üzerindeki etkisini azaltmak için, onların mümkün olduğunca gelişime uygun bir yaşantı sürmelerini sağlamamız gerekir.

Onlara Alan Tanıyın, Esnek Olun

Sağlıklı ilişkiler kurabilecekleri ortamlar yaratmak, sosyal ilişkilerine devam etmeleri için alan tanımak oldukça önemlidir. Örneğin, içinde bulunduğumuz süreçte sosyal medya ve dijital platformların onların sosyalleşmesi için sahip oldukları tek kaynak olduğunu hatırlamak ve bu konuda normalde olduğumuzdan biraz daha esnek davranmak uygun bir adım olabilir.

Belirsizliği Mümkün Olduğunca Azaltın

Bu konuda atabileceğimiz bir diğer adım ise, belirsizliği onlar için mümkün olduğunca azaltmaktır. Ebeveynlerini otorite olarak gören çocuklar ve ergenler, onlardan pandemi şartlarında yapılması gerekenler ile ilgili güvenilir ve tutarlı bilgiler aldıkça belirsizlik hissini bir kenara bırakacaklardır. Böylece yaşama dair modellemeleri tekrar gelişecek ve sonuç olarak da kendilerini yetersiz hissetmekten vazgeçeceklerdir.

Pandemi hem çocuklar ve ergenler hem de ebeveynler için zorlu bir süreç olsa da, yukarıda belirttiğimiz gibi atacağımız küçük ve etkili adımlarla yaşamımızı kolaylaştırmak ve belki de yeniden kurgulamak mümkün. Pandeminin etkilerini kendimize ve ailemize değer katacak, aramızdaki güven bağlarını güçlendirecek ve yaşama dair yeni modellemeler geliştirecek şekilde dönüştürebilmemiz mümkün.