Psikiyatrik Hastalığım Çocuğuma Geçer mi?

Bir psikiyatrik hastalığınız var, ilaç kullanıyorsunuz ve hamile kaldınız ya da kalmayı planlıyorsunuz... Aklınıza takılan en önemli sorular "Psikolojik rahatsızlıklar bebeğe geçer mi?" "Psikolojik sorunlar genetik midir?"

Anne baba adayları, psikiyatrik hastalıkları varsa, çocukta aynı hastalığın görülme ihtimalinin gerçekte olduğundan daha yüksek olduğunu düşünüyorlar. Bu durum çok gerginlik yaratıyor ve suçluluk duygularına yol açabiliyor.

Hastalıklar Hangi Yollarla Çocuğa Geçer?

Tıpta bir hastalığın çocuğa geçmesine kalıtım diyoruz. Kalıtım iki yolla olabilir.

1- Genetik Faktörler

Genetik konusunda yapabileceğiniz hiçbir şey yoktur. Bazı nörolojik ya da metabolik hastalıklar da genetik yolla nesilden nesle aktarılabilir. Bu durumlarda aileye genetik danışmanlık verilir.

2- Çevresel Faktörler

Çevresel faktörler, yani çocuk yetiştirme şekilleri, çocuğun yediği, içtiği, hayatı boyunca karşılaştığı ve değiştirilebilecek etkenlerdir.

Hiçbir psikiyatrik hastalık tamamen genlerle kalıtım göstermez. Genler psikiyatrik hastalığa yatkınlığı kodlar. Son yıllarda çevrenin genetik kodu değiştirmese bile genlerin ifadesini değiştirebildiği ortaya çıkmıştır. Yani bir hastalığa genetik bakımdan çok yatkın olabilirsiniz ancak uygun bir çevrede yetişirseniz hastalık ortaya çıkmaz. Bu nedenle de hamilelik öncesi ya da hamilelik sırasında, çocukta ileride bir psikiyatrik hastalık olup olmayacağı konusunda yol gösteren, rutin hiçbir test/genetik analiz bulunmamaktadır.

Psikiyatrik Hastalıkların Çocuğa Geçme İhtimali Nedir?

Psikiyatrik hastalıkların ne kadar kalıtım gösterdiğini aşağı yukarı rakamsal olarak biliyoruz. Genleri ve çevreyi topladığımızda yüzde yüz çocuğa geçen hiçbir psikiyatrik hastalık yoktur.

Şizofreni adlı psikiyatrik bozukluk en yüksek orana sahip olmasına rağmen bu oran %10’lar civarındadır. Bunun tek istisnası hem anne hem babanın aynı anda şizofreni hastalığından muzdarip olduğu durumdur. Bu durumda bile çocukta hastalığın görülme ihtimali yüzde 50’nin altındadır. Bu sebeple ne kendinizi ve doğmamış çocuğunuzu şimdiden damgalamayın.

Psikiyatrik Hastalıklardan Korunabilir miyiz?

Her türlü psikiyatrik hastalığa karşı koruyucu olduğunu bildiğimiz, dayanıklılık sağlayan şeyler vardır.

Örneğin,

• Sosyal ilişkiler bakımından doyurucu ve zengin bir sosyal çevre,
• İyi beslenme,
• Kaliteli uyku,
• Egzersiz,
• Stresle baş etme becerilerinizin güçlü olması,
• Bağımlılıktan uzak durmak gibi uygulamalar koruyucudur.

Hayatta karşılaştığınız travmaları nasıl savuşturduğunuz önemlidir. Travmaları de genellikle olumsuz algılama meylimiz vardır ancak bazı travmalar insanı psikolojik olarak güçlendirir.

Unutmayın, mükemmel ebeveynlik diye bir şey yoktur, yeterince iyi ebeveynlik diye bir şey vardır. Eğer siz yeterince iyi ebeveynlik yaparsanız, çocuğunuzun ihtiyaçlarına duyarlı olursanız, ihmal etmezseniz, zorlamazsanız ve dayanıklılık sağlayan şeylere dikkat ederseniz çocuğunuz sağlıklı gelişecektir.

Psikiyatri İlacı Kullanırken Hamile Kalırsanız Ne Yapmalısınız?

Herhangi bir psikiyatri ilacı kullanıyorsanız ve hamile kaldığınızı öğrendiyseniz, ilk iş sizi takip eden psikiyatristinize gitmelisiniz. Ne yapmanız gerektiğini doktorunuz size söyleyecektir.

Bazen ilaçları bırakmanın riski, kullanmanın riskinden çok daha büyük olabilir. Bu konunun artısını eksisini psikiyatristinizle görüşüp beraber karar almalısınız. Ayrıca gebelikte psikolojik sorunlara ilişikin hastalığınızın nasıl idare edileceği konusunda da doktorunuz sizi bilgilendirecektir.