Zorbalık: Kabul Edilemez!

Zorbalık, bir çocuğun başka bir çocuğu tekrar tekrar rahatsız etmesi durumudur ve güç dengesizliği olduğunda ortaya çıkar. Bazen çocuklar birbirleriyle tartışırlar veya yanlış davranışlarda bulunabilirler, ancak bu her zaman zorbalık olmayabilir. Zorbalık hangi türde olursa olsun, durdurulmadığı takdirde daha büyük sonuçlara neden olabilir.

Genellikle, zorbalığa uğrayan çocuklar ya daha zayıf ya da daha küçüktürler, ayrıca utangaçtırlar ve genellikle kendilerini çaresiz hissederler. Engelliler veya diğer özel sağlık bakımı ihtiyaçları olan ve lezbiyen, gey, biseksüel veya transeksüel olan bazı çocukların da zorbalığa uğrama riski daha yüksektir.

Siber zorbalık, sosyal medya siteleri, mesajlaşma, sohbet odaları veya anlık mesajlaşma gibi yollar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleşir. Siber zorbalık, gündüz veya gece herhangi bir zamanda gerçekleşebilir ve geleneksel zorbalıktan çok daha fazla insan tarafından görülebilir. Siber zorbalığa uğrayan çocuğun yaptıklarını geri almak veya gizlemek çok zordur.

Zorbalık Hakkında Gerçekler

• Hem kızlar hem de oğlanlar zorbalık yapabilir.
• Bir çocuk hem zorbalık yapan konumunda hem de zorbalığa uğrayan konumunda olabilir.
• Zorbalık yapan çocuklar ağlayan, sinirlenen veya kolayca onlara teslim olan daha güçsüz çocukları hedef alır.

Zorbalığın 3 türü vardır:

• Fiziksel: vurmak, tekmelemek, itmek, boğmak, yumruk atmak, el hareketleri yapmak, birinin eşyalarına zarar vermek
• Sözel: tehdit etme, alay etme, nefret söylemi (bu aynı zamanda elektronik mesajlaşmayı da içerebilir), uygunsuz yorumlarda bulunma
• Sosyal: faaliyetlerden dışlamak, söylentiler başlatmak, toplum içinde utandırmak

Zorbalık Nerelerde Olur?

• Okulda, öğretmenler neler olup bittiğini görmek için orada olmadığında
• Yetişkinler izlemediğinde- okula gidip gelirken, oyun alanında veya mahallede
• Sosyal ağlar, mesajlaşma ve anlık mesajlaşma gibi elektronik yöntemlerle

Zorbalık Yapanların ve Zorbalığa Uğrayanların Ortak Özellikleri

Zorbalığa uğrayan çocuklar aşağıdaki risk faktörlerinden bir veya daha fazlasına sahiptir:

• Fazla kilolu veya zayıf olmak, gözlük takmak veya farklı giysiler giymek, okul değiştirmek veya çocukların “havalı” olarak nitelendirdiği şeylere sahip olmamak gibi akranlarından farklı olarak görülürler.
• Zayıf olarak görülür veya kendilerini savunamazlar
• Diğerlerinden daha az "popüler"lerdir ve çok az arkadaşı vardır
• Başkalarıyla iyi geçinmezler, rahatsız edici veya kışkırtıcı olarak görülürler veya başkalarını dikkat çekmek için kışkırtabilirler
• Başkalarına zorbalık yapanların, zorbalık yaptıklarından daha güçlü veya daha büyük olmaları gerekmez. Çoğu zaman, bu öğrenciler davranışlarını değiştirmek ve davranışlarını etkileyebilecek diğer zorlukları ele almak için desteğe ihtiyaç duyarlar. Zorbalığa uğrayan çocuklar aşağıdaki özelliklerden birden fazlasına sahip olabilir:
• Agresiftirler veya kolayca hüsrana uğrayabilirler
• Daha az ebeveyn katılımına sahip olurlar
• Evde sorunlar olabilir
• Başkaları hakkında kötü düşünebilirler
• Kurallara uymakta zorluk çekebilirler
• Şiddeti olumlu olarak görürler
• Başkalarına zorbalık yapan arkadaşları olabilir

Zorbalığın Etkileri

Siber zorbalık da dahil olmak üzere her türlü zorbalığa maruz kalan çocuklar, yetişkinlik dönemlerinde dahi uzun vadeli etkiler yaşayabilirler. Zorbalığın hem zorbalığı yapan hem de zorbalığa uğrayan için sonuçları olabilir.

• Daha yüksek madde kullanımı riskine sahip olurlar
• Okuldan kaçma veya okulu bırakma olasılığı daha yüksektir
• Sağlık komplikasyonları olabilir
• Düşük okul performansına sahip olabilirler
• Depresyon, kaygı, yalnızlık ve izole olma gibi psikolojik sorunlar yaşayabilirler
• Düşük özgüvene sahip olurlar
• Sosyal ortamdan çekilme riskleri artar

Çocuğunuzla Zorbalık Hakkında Konuşun

Çocuğunuzun zorbalığa uğradığını, zorbalık yaptığını veya bir seyirci olduğunu düşünmüyorsanız bile, sadece bu soruları sorarak çocuğunuzun korunmasına yardımcı olabilirsiniz:

• Okulda işler nasıl gidiyor?
• Sınıfındaki diğer çocuklar hakkında ne düşünüyorsun?
• Okulda birileriyle dalga geçiliyor mu veya zorbalığa uğruyor mu?
• Öğle yemeği zamanları nasıl geçiyor? (veya teneffüsler?)
• Sosyal ağlarda olumsuz içerikli mesaj atan, tweet atan veya birilerini yaralayıcı paylaşımlar yapan var mı?

Çocuğunuzun Zorbalığa Karşı Gelmesine Yardımcı Olun

Çocuğunuzun her türlü zorbalıktan kaçınmasına her zaman yardım edemezsiniz, ancak zor durumlarla baş edebilmesi için başa çıkma becerileri geliştirmesine yardımcı olabilirsiniz. Çocuğunuzla zaman geçirin, ona sevgi gösterin ve cesaretlendirin. Başkalarına karşı iyi davranışlar sergilemesi için model olun. Çocuğunuzla zor durumları konuşun, böylece sorunları konusunda size güvenebileceğini bilecektir. Sizin ve ailenizin zorbalık konusundaki hassasiyetini ve sınırlarını çocuğunuza aktarın.

Çocuğunuz Zorbalığa Uğradığında

Çocuğunuzun zorbalığa uğradığını öğrenmek üzücü olabilir. Yanında olduğunuzu, dinlemeye istekli olduğunuzu ve durumun devam etmemesi için harekete geçtiğinizi bilmesini sağlayın. Aşağıdakileri yapabilirsiniz:

• Çocuğunuzun nasıl tepki vereceğini öğrenmesine yardımcı olun. Örneğin, “Haydi bu durum tekrarlanırsa ne yapabileceğini ve söyleyebileceğini konuşalım.”
• Çocuğunuza aşağıdakileri nasıl yapabileceğini öğretin:
  • Zorbalık yapan kişinin gözlerine nasıl bakacağını
  • Dik durmayı ve sakin olmayı
  • Ortamdan uzaklaşmayı
  • Elektronik mesajlara cevap vermemeyi ve istenmeyen mesajlar gönderen kişilerle iletişimi kesmeyi
  • Bir ebeveyne veya başka bir güvenilir yetişkine zorbalık metinlerini, gönderilerini veya e-postalarını göstermeyi.
• Çocuğunuza net bir sesle aşağıdakileri nasıl söyleyeceğini öğretin:
  • "Yaptığın şey hoşuma gitmiyor."
  • "Lütfen benimle böyle konuşma."
  • "Neden bunu söylüyorsun?"

Bazı çocuklar için bu beceriler doğal olarak gelmez. Bu, yeni bir dil öğrenmek gibidir ve çok fazla pratik gerektirir. Pratik yaptıkça, o anın sıcaklığında, bu beceriler çocuğunuza doğal olarak gelecektir. Herhangi bir zorbalık durumu için hazır bir planınızın olması çocuğunuzu da daha rahat ve güvende hissettirecektir.

Çocuğunuza ne zaman ve nasıl yardım isteyeceğini öğretin. Çocuğunuz zorbalıkla karşılaştığında bir yetişkinden yardım istemekten korkmamalıdır. Bazı çocuklar zorbalığa uğramaktan utandıklarından, ebeveynlerin çocuklarına zorbalığa uğramanın onların suçu olmadığını anlatmaları gerekir. Bu yüzden, çocuğunuzu size karşı ve duygularıyla ilgili açık olması konusunda motive edin.

Çocuğunuzu diğer çocuklarla arkadaş olmaya teşvik edin. Çocuğunuzun katılabileceği, okul içinde ve dışında, yetişkinlerin gözetiminde birçok grup vardır. Çocuğunuzun arkadaşlarını evinize davet edin.

Çocuğunuzun ilgisini çeken etkinlikleri destekleyin. Çocuğunuz takım sporları, müzik grupları veya sosyal kulüpler gibi etkinliklere katılarak yeni yetenekler ve sosyal beceriler geliştirecektir. Çocuklar başkalarıyla nasıl ilişki kurdukları konusunda kendilerini iyi hissettiklerinde, zorbalığa uğrama olasılıkları daha düşük olur.

Okul yetkililerini sorunlara karşı uyarın ve çözümler üzerinde onlarla birlikte çalışın. Zorbalık genellikle sınıf dışında gerçekleştiğinden, okul müdürü, rehberlik danışmanı veya oyun alanı gözlemcileri ve çocuğunuzun öğretmenleriyle konuşun. Siber zorbalık dahil tüm zorbalıkları bir yere yazın ve çocuğunuzun okuluna bildirin. Okuldaki gerekli kişilerin bu durum hakkında bilgi sahibi olması olası bir zorbalığın ne zaman ve nerede meydana geldiğini bilmelerini ve  çocuğunuzla yaptığınız plana dahil olabilmelerini sağlayacaktır.

Çocuğunuz Zorbalık Yaptığında

Hiçbir ebeveyn, çocuklarının başka bir çocuğa zorbalık yapacağını düşünmek istemez, ancak bu durum yaşanabilir ve ebeveynler konuyla ilgilenmeye hazır olmalıdır. Çocuğunuzun birine zorbalık yaptığını biliyorsanız, bunu çok ciddiye alın.

Çocuğunuzun davranışlarını değiştirebileceğiniz zaman şuandır.

Uzun vadede, zorbalık yapan çocuklar sorun yaşamaya devam eder. Genellikle durum daha da kötüleşir. Zorbalık davranışının devam etmesine izin verilirse, bu çocuklar genellikle iş ve aile yaşamlarında çok daha az başarılı olan yetişkinler haline gelirler ve hatta kanunla başları derde girebilir.

• Çocuğunuzun zorbalığın ne olduğunu ve neden bir sorun olduğunu anlamasına yardımcı olun.
• Çocuğunuzun zorbalığın diğer çocukları nasıl incittiğini anlamasına ve empati yeteneklerini geliştirmesine yardımcı olun.
• Çocuğunuzun davranışlarının iyi ve kötü sonuçlarına gerçek örnekler verin.
• Çocuğunuzun saldırgan veya kırıcı davranışlarına kesin ve tutarlı sınırlar koyun.
• Çocuğunuzun zorbalığın asla iyi bir şey olmadığını bildiğinden emin olun.
• Çocuğunuza kişilik farklarından bahsedin ve her bireyin kendine özel özellikleri olduğunu açıklayın.
• Olumlu bir rol model olun. Çocukların istediklerini elde etmek için yeni ve yapıcı yollar geliştirmeleri gerekir. Tüm çocuklar başkalarına saygılı davranmayı öğrenebilir.
• Ayrıcalıkların kaybı gibi etkili, fiziksel olmayan disiplini kullanın. Çocuğunuzun disipline ihtiyacı olduğunda, davranışının neden yanlış olduğunu ve çocuğunuzun bunu nasıl değiştirebileceğini açıklayın.
• Çocuğunuzun zorbalığa uğrattığı çocukların velileri ve okul müdürü, öğretmenleri, danışmanları ile zorbalığa son vermenin olumlu yollarını bulun.
• Çocuğunuzu takip edin ve bireysel beceri ve ilgi alanlarının gelişmesine yardımcı olun. Çok fazla “zamanı” olan çocukların kendilerini kötü durumlarda bulma olasılıkları daha yüksektir.
• Çevrimiçi zamanlarını denetleyin ve hangi siteleri ziyaret ettiklerini izleyin. Sosyal medya sitelerinde sizinle arkadaş olmalarını ve şifrelerini sizinle paylaşmalarını isteyin.
• Çocuğunuzun bu davranışının altında yatan nedeni bulmaya çalışın. Bu nedeni bulduğunuzda bu davranışın düzelmesi için bir yol belirleyin.
• Yardım isteyin. Davranışı değiştirmekte zorlanıyorsanız, bir öğretmen, danışman veya çocuğunuzun doktoru gibi bir uzmana başvurun.

Çocuğunuz Seyirci Konumunda Olduğunda

Çoğu çocuk ne zorbalık yapar ne de zorbalığa uğrar ancak zorbalığa seyirci kalırlar. Çocuğunuzun zorbalığı durdurmak için yapabileceği şeyler vardır:

• Çoğu zaman, zorbalık yapanlar, görgü tanıklarından gördükleri ilgiden cesaret alırlar. Çocuklar, zorbalığı desteklemeyerek ve seyirci kalmayarak zorbalığı durdurmaya yardımcı olabilir.
• Çocuğunuza iyi bir örnek oluşturun, zorbalığa uğrayan çocuk için empati yapmasını sağlayın.
• Zorbalığa uğrayan çocuğun uzaklaşmasına yardım etmesi gerektiğini anlatın.
• Çocuğunuzun durumu güvenilir bir yetişkine söylemesi gerektiğini öğretin. Ona bir durumu bir yetişkinle konuşmanın ispiyonlamak olmadığını, yardım alarak başka bir çocuk için ayağa kalkmanın bir cesaret ve güvenlik eylemi olduğunu açıklayın. Durumu daha kolay hale getirmek için bir arkadaşıyla hareket etmesini önerin.
• Çocuğunuza zorbalığa uğrayan kişiyle arkadaş olmasını önerin. Çocuklar, zorbalığa uğrayan birine sadece ona iyi davranarak yardım edebilirler. Arkadaş canlısı olmak, çocuğun yalnız olmadığını bilmesini sağlamak için etkili olabilir.
• Toplumdaki herkesin, tüm çocuklar için güvenli bir ortam oluşturmak için birlikte çalışması önemlidir. Zorbalık karşıtı mesajlar ve politikalar oluşturmak için çocuğunuzun çocuk doktoru, okul bölgesi ve yerel topluluk liderleriyle birlikte çalışın.

 

Kaynak:

American Academy of Pediatrics: HealthyChildren: Adapted from Bullying: It’s Not OK: https://www.healthychildren.org/English/safety-prevention/at-play/Pages/Bullying-Its-Not-Ok.aspx

Nemours: KidsHealth: Teaching Kids Not to Bully https://kidshealth.org/en/parents/no-bullying.html

United States Government: What Is Bullying https://www.stopbullying.gov/bullying/what-is-bullying

United States Government: What Kids Can Do https://www.stopbullying.gov/kids/what-you-can-do

Victoria State Govetnment: What is Bullying: https://www.education.vic.gov.au/about/programs/bullystoppers/Pages/what.aspx